جعفر بن خالد از امام صادق (ع) نقل مى کند که فرمود:
نشاط در ده چیز است:
راه رفتن
و سوارکارى
و فرو رفتن در آب
و نگاه کردن در سبزى
و خوردن
و آشامیدن
و نگاه کردن به زن زیبا
و جماع
و مسواک کردن
و همصحبتى با مردان.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 169
ابن ابى عمیر از شخصى و او از امام صادق (ع) نقل مى کند که فرمود:
خربزه را بخورید که در آن ده خصلت جمع است:
آن چربى زمین است
و در آن مرض و ناراحتى وجود ندارد
و آن هم غذا و هم نوشیدنى است
و آن میوه
و ریحان
و اشنان
و خورشت است
و آن بر قوّه شهوت مى افزاید
و مثانه را شستشو مى دهد
و ادرار را زیاد مى کند.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 167
ضریس از امام صادق (ع) نقل مى کند که فرمود:
خداوند شهوت را ده جزء قرار داده است، نه جزء آن در زنها و یک جزء آن در مردهاست، و اگر نبود که خداوند اجزاء حیا را به اندازه اجزاء شهوت در آنها قرار داده است، براى هر مردى نه زن مى آویخت.
احمد بن محمد و دیگران با اسناد خود از امام صادق (ع) نقل مى کنند که فرمود:
حیا ده جزء دارد، نه جزء آن در زنان و یک جزء آن در مردان است، وقتى دوشیزه اى حیض دید یک جزء از حیاى او مى رود و وقتى ازدواج کرد جزء دیگرى مى رود و چون بکارت او رفت جزء دیگرى مى رود و چون بچه به دنیا آورد جزء دیگرى مى رود و پنج جزء مى ماند و اگر زنا کند تمام حیاى او مى رود و اگر هفت داشته باشد پنج جزء مى ماند.
مسعدة بن صدقه از امام صادق (ع) نقل مى کند که فرمود:
همانا خداوند براى یک زن، شکیبایى ده مرد را قرار داده و چون حامله شد، نیروى صبر ده مرد دیگر هم به او اضافه مى شود.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 161
موسى بن بکر از امام کاظم (ع) و او از پدرش نقل مى کند که امیر المؤمنین (ع) فرمود:
ده کس خود و دیگران را رنج مى دهند:
صاحب علم اندک که خود را وادار مى کند که به مردم بسیار یاد دهد،
و مرد بردبار که صاحب علم بسیار است ولى هوشمند نیست،
و کسى که در جستجوى چیزى است که به آن نمى رسد و شایسته او نیست،
و زحمتکشى که سهل انگار است،
و سهلانگارى که با آن حالتش علم هم ندارد،
و کسى که با مردم مهربان است ولى به آنچه نزد اوست بخل مى ورزد،
و طالب علمى که با کسى که از او داناتر است مجادله مى کند و چون به او یاد دهد نمى پذیرد.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 157
امام رضا علیه السلام فرمود:
«دوست هر مردى عقل اوست و دشمن او جهلش.»
ابو هاشم جعفرى روایت کرده است که نزد حضرت رضا علیه السلام بودیم و راجع به عقل و ادب مذاکره مى کردیم،
پس حضرت فرمود:
«اى ابا هاشم، عقل موهبت خداست و ادب با رنج و سختى به دست آید، پس کسى که در کسب ادب زحمت کشد آن را به دست آورد و کسى که در کسب عقل رنج برد بر نادانى خویش بیفزاید.»
پژوهشى دقیق در زندگانى امام رضا علیه السلام ،ج2،ص:118
سلیمان بن خالد از امام باقر (ع) نقل مى کند که پیامبر خدا (ص) فرمود:
خداوند با چیزى بهتر از عقل پرستیده نشده و مؤمن عاقل نمى شود مگر اینکه در وى ده خصلت باشد:
از او امید خیر رود،
و از شرّ او ایمن باشند،
و خیر اندک دیگران را بسیار شمارد
و خیر بسیار خودش را اندک بشمارد
و در طول عمرش از طلب علم خسته نشود
و از رو آوردن اهل حاجت به سوى او به ستوه نیاید،
فروتنى در نظرش بهتر از عزّت، و تنگدستى در نظرش بهتر از ثروت باشد،
بهره او از دنیا حد اقلّ خوراک است
و اما دهمى،
چیست آن دهمى؟
اینکه هیچ کس را نبیند مگر اینکه بگوید:
او از من بهتر و پرهیزگارتر است.
همانا مردم دو گروهند:
گروهى که او از آنان بهتر و پرهیزگارتر است
و گروهى که او از آنان بدتر و پستتر است،
هر گاه کسى را ببیند که از او بهتر و پرهیزگارتر است به او فروتنى کند تا به او برسد
و هر گاه کسى را ببیند که از او بدتر و پستتر است،
بگوید شاید خیر او در باطن و شرّ او در ظاهر است
و شاید سرانجام او نیک باشد،
پس اگر چنین کند عظمت او بالا مى رود و سرور اهل زمانش مى شود.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 153
عبد الله بن مسکان از امام صادق (ع) نقل مى کند که فرمود:
همانا خداوند پیامبرش را به اخلاق نیکو اختصاص داد،
خودتان را آزمایش کنید، اگر آنها در شما باشد خدا را سپاس گویید و از او بخواهید در شما افزون کند، پس آنها را ده تا بیان کرد:
یقین
و قناعت
و صبر
و شکر
و خشنودى(به آنچه از خدا مى رسد)
و حسن خلق
و سخاوت
و غیرت
و شجاعت
و مردانگى.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 149
انس بن محمد ابو مالک از پدرش و او از امام صادق (ع) و او از پدرانش از على (ع) نقل مى کند که پیامبر خدا (ص) در وصیتى به او فرمود:
یا على، نه چیز باعث فراموشى مى شود:
خوردن سیب ترش
و خوردن گشنیز
و پنیر
و باقیمانده موش
وخواندن نوشته هاى قبرها
و راه رفتن از میان دو زن
و انداختن شپش
و حجامت کردن در گودى پشت
و بول کردن در آب راکد.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 137
حمّاد بن عمرو از امام صادق (ع) و او از پدرش از على بن ابى طالب (ع) نقل مى کند که پیامبر (ص) در وصیتى به او فرمود:
یا على! هشت نفرند که اگر مورد اهانت واقع شوند،
کسى را جز خود سرزنش نکنند:
کسى که ناخوانده به مهمانى رود،
و کسى که به صاحب خانه فرمان دهد،
و کسى که از دشمنانش طلب خیر کند
و کسى که از افراد لئیم بخشش بخواهد،
و کسى که به سرّى که میان دو نفر است وارد شود در حالى که آنها او را وارد نکرده اند،
و کسى که سلطان را سبک بشمارد،
و کسى که در مجلسى بنشیند که اهل آن نیست،
و کسى که سخنى به کسى گوید که از او نمى شنود.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 119
مسعدة بن صدقه ربعى از امام صادق (ع) و او از پدرانش از على (ع) نقل مى کند که پیامبر خدا (ص) فرمود:
آفت سخن، دروغ
و آفت علم، فراموشى
و آفت حلم، سفاهت
و آفت عبادت، سستى
و آفت زرنگى، زیاده روى در آن
و آفت شجاعت، ستمگرى
و آفت سخاوت، منت گذاشتن
و آفت زیبایى، تکبّر
و آفت داشتن خانواده شریف، فخرفروشى است.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 127