صراط مستقیم

رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

ثَلاثٌ لَو یَعلَمُ النّاسُ ما فیهِنَّ ما اُخِذنَ اِلاّ بِسَهمَةٍ حِرصا عَلى ما فیهِنَّ مِن الخَیرِ وَ البَرَکَةِ: اَلتَّذینُ بِالصَّلاةِ وَ التَّهجیُر بِالجَماعاتِ وَ الصَّلاةُ فى اَوَّلِ الصُّفوفِ؛
سه چیز است که اگر مردم آثار آن را مى دانستند،

به جهت حریص بودن به خیر و برکتى که در آنها هست،

به قرعه متوسل مى شدند:

اذان نماز،

شتاب به نماز جماعت

و نماز در صف اول.

کنزالعمّال، ح 43235

شرح حدیث توسط حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای:
من مواعظ علی بن الحسین (علیه السلام):

وقال له رجلٌ: إنّی لاحبّک فی اللّه حبّاً شدیداً، فنکس علیه السلام ثمّ قال:

الّلهم إنّی اعوذبک ان اُحَبّ فیک وانت لی مبغض

ثمّ قال له: احبّک للذی تحبّنی فیه.

(تحف العقول صفحه 282)

نکته اساسی که در این بیان وجود دارد

و درس بزرگی برای ماست،

توجه فوری به خطری است که

در برابر چنین پدیده‏ ای

(محبوب بودن نزد مردم به خاطر خدا)

انسان را تهدید می کند.

لذا وقتی آن مرد به حضرت عرض می‏ کند که

شما را برای خدا دوست دارم،

نمی‏ فرمایند:

از تو متشکرم،

یا خدا را بر این محبوبیت سپاس می گویم،

بلکه می‏ فرمایند:

«پروردگارا پناه به تو می ‏برم

از اینکه مردم مرا به خاطر تو دوست داشته باشند

ولی تو مرا دشمن داشته ‏باشی»

و این خطر بزرگی است برای ما،

نکند که مردم فکرکنند ما مخلصانه برای خدا کارمی ‏کنیم

و در راه او قدم می‏ زنیم

اما حقیقتاً ما این طور نباشیم و ظاهر و باطنمان یکی نباشد

و یا با اعمال خود موجبات غضب الهی را در خود به وجود آورده باشیم

و در این صورت است که مردم به خاطر خدا ما را دوست‏ دارند ولی خداوند - نعوذ باللّه - دشمن ما می ‏باشد   .

http://farhangi.tahzib-howzeh.ir.به نقل از

امام صادق (علیه السلام):
و قد ساءله ابن اءبى العوجاء: ولم احتجب عنهم و اءرسل الیهم الرسل ؟ ویلک و کیف احتجب عنک من اءراک قدرته فى نفسک ؟ نشاءک ولم تکن و کبرک بعد صغرک و قواک بعد صعفک ... وما زال یعد على قدرته التى هى فى نفسى التى لا ادفعها حتى ظننت اءنه سیظهر فیما بینى و بینه ؛
در پاسخ ابن ابى العوجاء که پرسید:

چرا خداوند خود را از مردم در پرده داشت

و آن گاه پیامبران را سویشان فرستاد؟

فرمود:

واى بر تو کسى که قدرتش را در وجود تو نشان داده

چگونه خود را از تو پوشیده داشته است ؟

تو را که نبودى پدید آورد،

کوچک بودى بزرگت کرد،

ناتوان بودى توانایت گردانید...

حضرت پیوسته مظاهر قدرت خدا را که در وجود من است

و نمى توانم منکرشان شوم برایم برشمرد

تا جایى که خیال کردم

خداوند بزودى میان من و او ظاهر خواهد شد.

التوحید ص 127.

امام سجاد علیه السلام فرمود:

دست نیاز به سوی مردم دراز کردن،

سبب ذلّت و خواری در زندگی و در معاشرت خواهد بود

و نیز موجب از بین رفتن حیا و ناچیز شدن شخصیت خواهد گشت

به طوری که همیشه احساس نیاز و تنگ دستی نماید

و هرچه کمتر به مردم رو بیندازد و کمتر درخواست کمک نماید

بیشتر احساس خودکفایی و بی نیازی خواهد داشت.

(تحف العقول: ص 210)

نقل شده :

هنگامى که پیامبر (ص ) براى اولین بار حضرت على (ع ) را به عنوان رهبر بعد از خود انتخاب کرد، جمعى از قریش به حضور پیامبر (ص ) آمده عرض کردند:

اى رسول خدا، مردم ، تازه مسلمان هستند و هنوز اسلام بر اعماق دل و وجودشان نفوذ نکرده از این رو راضى نیستند که تو داراى مقام نبوت باشى ولى مقام امامت به پسر عمویت على (ع) واگذار شود، اگر در این مورد مدتى صبر کنى (تا اسلام به خوبى در دلها جا کند) و بعد اعلام امامت على (ع ) نمائى ، بهتر است .
پیامبر (ص ) در پاسخ فرمود:

من این کار را به راءى و اختیار خود انجام نداده ام ، بلکه فرمان خدا بوده است .
آنها گفتند:

اگر پیشنهاد ما را بخاطر اینکه مخالفت با دستور خدا مى شود، نمى پذیرى ، پیشنهاد دیگرى مى کنیم و آن اینکه :

در امر خلافت ، مردى از قریش را با على (ع ) شریک گردان ، تا دلهاى مردم به سوى على (ع ) متوجه و آرام شود و در نتیجه امر خلافت و رهبرى آسیب پذیر نگردد و مردم در این مورد با تو مخالفت نکنند.
در این هنگام جبرئیل از طرف خدا آمد و این آیه (65 زمر) را نازل کرد:
لئن اشرکت لنحبطن عملک و لتکونن من الخاسرین :

اگر مشرک شوى تمام اعمالت نابود مى شود و از زیانکاران خواهى بود.

به نقل از: نرم افزار هدایت در حکایت

...بحضرت صادق علیه السّلام که:
گاهى با بعضى از مردم سخن می گویم
و هنوز قسمتى از مطلب خود را نگفته‏ ام مى ‏بینم تمام مطلب مرا فهمیده،
و با بعضى دیگر از مردم تکلم می نمایم
و هر وقت تمامى مطلب خود را گفتم
 آن وقت به همان نوع که با او سخن گفته‏ ام سخن مرا مى‏ فهمد و تکرار می کند،
و گاه با بعضى از مردم مطلبى را می گویم
با اینکه تمام آن را می گویم و مطلب من به پایان می رسد باز او نمى ‏فهمد،
 بلکه می گوید تکرار کن زیرا نفهمیدم.
آن حضرت فرمود:
اى اسحاق میدانى علت و منشأ و جهت این اختلاف فهم مردم را؟
 عرض کردم نمی دانم یا ابن رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلّم (سرّ آن را بیان فرمائید).
فرمود:
 آنکه با او تکلم می نمائى و هنوز کلام تو تمام نشده،
کلام و مطلبت را مى ‏فهمد و درک می کند،
او آن کسى است که عقلش

با نطفه (که از آن خلق شده) عجین و سرشته شده و مخلوط گردیده،
و آن کسى که تو با او سخن می گوئى و بعد از اتمام سخن تو مطلبت را درک می کند و مى‏ فهمد،
 او آن کسى است که ترکیب شده

و عطا گردیده است عقل باو هنگامى که در شکم مادر بوده
(یعنى پس از انعقاد نطفه در رحم عقل باو عنایت شده).
و آن کسى که بعد از تمام شدن کلام تو بگوید مطلب را تکرار کن که نفهمیدم چه گفتى،
 او آن کسى است که بعد از بزرگ شدن

(و در اوایل تمیز و رشد و بلوغ) باو اعطاء عقل شده .
 علل الشرائع-ترجمه مسترحمى، ص: 226

حضرت موسى بن عمران علیه السلام به خداى متعال عرض کرد:

- اى خدا- آیا در میان بندگان تو شخصى هست که مورد عاقّ والدین خود قرار بگیرد؟
خداى متعال در جواب او به این مضمون فرمود:

هنگامى که فرزند کارى کند که مردم. والدین او را دشنام دهند.
این کار نمودى از عقوق والدین بشمار مى ‏آید.
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود:

فرزند بدى که اعمال زشتى از او سر مى ‏زند

موجب مى‏ گردد که آبروى پدر او در نزد مردم ریخته شود .
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به این مضمون فرمود:

فرزند بدى که کار زشتى از او سر مى ‏زند.

موجب مى‏ گردد که شرافت خانوادگى و حسن سابقه آنها نابود گردد .
 فرزندان رحمت شده و فرزندان نفرین شده، ص: 275

الإمام علی «ع»:

تعرّضوا للتّجارات، فإنّ لکم فیها غنى عمّا فی أیدی النّاس.

و إنّ اللَّه عزّ و جلّ یحبّ المحترف الأمین. المغبون غیر محمود و لا مأجور. «1»

امام على «ع»:

به انواع داد و ستد (و کسب و کار) بپردازید،

زیرا از این راه، از مال و منال مردم بى‏ نیاز مى‏ شوید.

خداوند بزرگ، صاحب حرفه درستکار را دوست مى‏ دارد.

مغبون (کسى که در زندگى فریب خورده و براى خود تلاشى نکرده است)، نکوهیده است و بى‏ پاداش.
* مقصود از بازرگانى و تجارت در احادیث، مطلق خرید و فروش و کسب و حرفه است، به منظور بى‏ نیاز شدن از مردم و انجام دادن کارهاى نیک.
__________________________________________________
 (1) «وسائل» 12/ 4.
 کتاب الحیاة / ترجمه احمد آرام، ج‏3، ص: 210

رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمودند:

خداوند ناامیدکنندگان را روز قیامت محشور مى‏ کند

در حالى که سیاهى چهره آنها بر سفیدى غلبه دارد،

مردم هنگامى که آنها را مشاهده مى‏ کنند

مى‏ گویند اینها مردم را از رحمت خداوند دور مى‏ کردند.

کتاب ایمان و کفر

( ترجمه کتاب الإیمان و الکفر بحار الأنوار جلد 64 / ترجمه عطاردى)،

ج‏2، ص: 501

مواعظ پیغمبر (ص)

خوشا به حال آن که:

ترس از خدا،

از ترس مردمان بازش دارد.

خوشا به حال آن که:

 کسبش پاک، باطنش شایسته،

ظاهرش نیکو و اخلاقش روبراه باشد.

خوشا به حال آن که:

ما زاد مالش را بخش کند

و ما زاد سخنش را نگه دارد.

خوشا به حال آن که:

براى خداوند عزیز تواضع کند،

بدون اعراض از سنت من، از حلال بگذرد،

از لذتها بدون تحریم صرف نظر کند،

بدون انحراف از سنت از زر و زیور دنیا چشم بپوشد

و پس از من از نیکان خاندانم پیروى کند.

با فقها و حکما مجالست نماید

و بر تهیدستان ترحم کند.

خوشا به حال آن که:

مالى را از حلال به چنگ آرد و در حلال صرف کند

و بر مسکینان احسان و عطا نماید،

از متکبران فخرفروش

و شیفتگان دنیا

و بدعت‏گذاران در دین

و منحرفان از سنت من کناره گیرد.

خوشا به حال آن که:

اخلاقش با مردم خوش باشد،

آنان را در مشکلات یارى دهد

و شر خود را از آنها باز گرداند.

تحف العقول / ترجمه جنتى، متن، ص: 59