صراط مستقیم

1 

 امام صـادق علیه السلام فرمود:

 خواب، آرام بخش جسم است،

سخن گفتن آسایش روح است

و سکوت، سبب راحتى عقل است. 

    2

على علیه السلام فرمود:

 دلها را حالتِ خواستن و ناخواستن

و روى آوردن و پشت کردن است.

از راه خواسته ها و تمایلات،

سراغ قلبها بروید.



    3

على علیه السلام فرمود:

 حـریـص،

گرفـتار و اسیرخوارى و ذلّتى است که

اسارت و بند او هرگز باز نمى شود.




    4

على علیه السلام فرمود:

خشم،

صاحب خود را به پستى و هلاکت مى اندازد

و عیبهاى او را آشکار مى سازد.



    5

امام صادق علیه السلام فرمود:

 هرگز بدنى از آنچه که «نیّت» و انگیزه نسبت به آن قوى باشد،

ضعیف و ناتوان نمى شود.

ادامه مطلب...

سیر و سلوک الی الله در کلام امام صادق (ع)
روایت عنوان بصری یکی از دستور العمل های بسیار مهمّ وجود مقدس امام صادق (ع) است که در بردارنده نکاتی نغز و بدیع در تهذیب نفس است که جهت استفاده تمامی پیروان مکتب نورانی ائمه دین صادر فرموده اند.

و بسیاری از عرفا ، علما و بزرگان اخلاق اهتمام خاصی به این روایت شریف داشته اند ،

از جمله مرحوم آیت الله العظمی سید میرزا علی قاضی طباطبایی (ره)

به ارادتمندان و شاگردان خود دستور می دادند که آن را بنویسند و عمل کنند و کراراً می فرمودند :

(( باید آن را در جیب خود داشته باشید و هفته ای یکی دو بار آن را مطالعه کنید ))

و شاگردان خود را بدون التزام به مضمون این روایت نمی پذیرفتند.

ذیلاً متن و ترجمه این روایت شریف را برای بهره مندی تمامی مشتاقان سلوک الی الله ذکر می کنیم.

مرحوم علامه مجلسی (ره) در بحارالانوار

{ چاپ بیروت ، جلد 1 صفحه 224 ، کتاب العلم ، باب 7 ، آداب طلب العلم و احکامه }

می فرماید :

می گویم :

به خط استادمان ؛ بهاء الدین عاملی شیخ بهاء (ره) روایتی را با این مضمون یافتم :
ادامه مطلب...

یکی از تعبیرهای رایج عددی‌، تعبیر اربعین است که در بسیاری از موارد به کار رفته است‌.
یک نمونه آن که سن‌ّ رسول خدا (ص‌) در زمان مبعوث شدن‌، چهل بوده است‌.
گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکری است‌.
 گفتنی است که برخی از انبیاء در سنین کودکی به نبوّت رسیده‌اند.
از ابن عباس گویا به نقل از پیامبر (ص‌)) نقل شده که
 اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرش غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد.
 در نقلی آمده است ‌که‌،

مردمان طالب دنیایند تا چهل سالشان شود.
پس از آن در پی آخرت خواهند رفت‌.
(مجموعه ورام‌، ص 35)
در قرآن آمده است

«میقات‌» موسی با پروردگارش در طی چهل روز حاصل‌شده است‌.
در نقل است که‌،

حضرت آدم چهل شبانه روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود.
 (مستدرک وسائل ج 9، ص 329)
در باره بنی اسرائیل هم آمده که‌

برای استجابت دعای خود چهل شبانه روز ناله و ضجّه می ‌کردند.
(مستدرک ج 5،ص 239)
در نقلی آمده است که اگر کسی چهل روز خالص برای خدا باشد،
 خداوند او را در دنیا زاهد کرده و راه و چاه زندگی را به او می ‌آموزد
و حکمت ‌را در قلب و زبانش جاری می‌کند.

بدین مضمون روایات فراوانی وجود دارد.
چله نشینی صوفیان هم درست یا غلط‌، از همین بابت بوده است‌.
 علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار

در این باره که برگرفتن چهل نشینی از حدیث مزبور نادرست است‌،
به تفصیل سخن گفته است‌.
اعتبار حفظ چهل حدیث که در روایات ‌فراوان دیگر آمده‌،
 سبب تألیف صدها اثر با عنوان اربعین در انتخاب چهل ‌حدیث و شرح و بسط آنها شده است‌.
در این نقلها آمده است که

اگر کسی از امّت من‌،
چهل حدیث حفظ کند که در امر دینش از آنها بهره برد،
خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور خواهد کرد.
در نقل دیگری آمده است که ‌امیرمؤمنان (ع‌) فرمودند:
اگر چهل مرد با من بیعت می‌کردند،

در برابر دشمنانم می‌ایستادم‌.
(الاحتجاج‌، ص84 )
...
درباره نطفه هم تصور براین بوده که بعد از چهل‌ روز عَلَقه می‌شود.
همین عدد در تحولات بعدی علقه به مُضْغه تا تولد درنقلهای کهن بکار رفته است‌،
 گویی که عدد چهل مبدأ یک تحول دانسته شده‌است‌.

 در روایت است که کسی که

شرابخواری کند، نمازش تا چهل روز قبول‌ نمی‌شود.
و نیز در روایت است که

کسی که چهل روز گوشت نخورد، خلقش ‌تند می‌شود.
نیز در روایت است که

کسی که چهل روز طعام حلال بخورد، خداوند قبلش را نورانی می‌کند.
نیز رسول خدا(ص) فرمود:

کسی که لقمه حرامی‌بخورد،

تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود.

(مستدرک وسائل‌، ج 5، ص 217)
به نقل از: http://www.emamhossein.com/index.php?option=com_content&view=article&id=264&Itemid=180

راوی میگوید:

بعد از وفات پیامبر حضرت فاطمه همیشه به زیارت قبور شهدای احد می آمد و کنار قبر حمزه گریه می کرد.

روزی به او گفتم:

ای سرور زنان! به خدا سوگند گریه شما رگهای قلب مرا پاره کرد.

حضرت زهرا(س) جواب فرمودند:

ای ابوعمرو! سزاوار است که من گریه کنم؛ چرا که به مصیبت بهترین پدران مبتلا شده ام.

آه، چقدر مشتاق رسول خدایم!…

عرض کردم: آیا پیامبر قبل از وفاتش تصریحی به امامت حضرت علی ( علیه السّلام) کردند: فرمودند:

چقدر عجیب است! آیا روز غدیر خم را فراموش کرده اید؟!

عرض کردم: بله، روز غدیر بود؛

اما منتظر چیزی هستم که پیامبر ( صلّی الله علیه و آله و سلّم) به شما فرموده باشد.

حضرت زهرا ( علیها السّلام) با چند تأکید فرمودند:

خدا را شاهد می گیرم که از او ( صلّی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم، که میفرمود:

علی ( علیه السّلام) بهترین کسی است که در بین شما به عنوان جانشین خود می گذارم؛

او امام و خلیفه بعد از من است

و دو نوه ی من و نه نفر از فرزندان حسین ( علیه السّلام) پیشوایان نیکویی هستند،

که اگر از آنها پیروی کنید، می یابید که آنها هدایت کننده هدایت شده اند؛

و اگر با آنها مخالفت کنید، تا روز قیامت در بین شما اختلاف خواهد بود.

عرض کردم: ای سرور من! پس چرا علی (علیه السّلام) از حق خود کناره گیری کرد؟

فرمودند: ای اباعمرو!

پیامبر ( صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:

مَثَل امام، مثل کعبه است؛ که باید به سوی او آیند و او به سوی مردم نمیرود.

سپس حضرت زهرا (علیه السّلام) فرمودند:

به خدا قسم اگر حق را به اهلش واگذار می کردند

و از خاندان پیامبر تبعیت می کردند،

هیچ دو نفری هم با یکدیگر اختلاف نمی کردند

و امر خلافت به تک تک جانشینان پیامبر ( صلّی الله علیه و آله و سلّم) می رسید؛

تا قائم ما، نهمین فرزند از حسین ( علیه السّلام)، قیام می نمود.
منبع:

بحارالانوار، ج 36، ص 353 - و - کفایة الاثر، ص 26 - و - کوکب الدرى ، ج 1، ص 235 - و - کتاب عوالم ، ج 11، ص 444 - و - اثبات الهدى ، ج 2، ص 553، و ج 3، ص 127 - و - غایة المرام ، ص 96 - و - الصراط المستقیم ، ج 2، ص 123 - و - عوالم المعارف ، ج 11، ص 228 و ص 444 طبع جدید - و - احقاق الحق ، ج 21، ص 26 و 27 - و - اءسمى المناقب ، ص 32 - و - اءسنى المطالب ، ص 49 - و - نهج الحیاة ، فرهنگ سخنان فاطمه (علیها السلام ) ص 38، حدیث 16،نرم افزار هدایت در حکایت

امام سجاد علیه السلام ... فرمود:

....و اما حق مادرت این است که

بدانى او زمانى تو را حمل کرد که با آن وضعیت کسى دیگرى را حمل نمى کند
 و به تو از میوه قلب خود چیزى را که هیچ کس به کسى دیگر نمى بخشد عطا کرد
 و با تمامى اعضاى خود تو را نگهدارى نمود
و باکى نداشت از اینکه تو گرسنه شوى و غذایت دهد
و تشنه نشوى و سیرآبت کند و عریان باشى و تو را بپوشاند
و آفتاب بر تو بتابد و او سایه بر تو افکند، و به خاطر تو از خواب کناره گرفت .
و تو را از گرما و سرما نگاهداشت تا براى او باشى
و تو توانایى سپاسگزارى از او را ندارى مگر به کمک و توفیق الهى .

نام کتاب : جهاد با نفس    نام مؤ لف : شیخ حر عاملى قدس سره مترجم : على افراسیابى.

امام سجاد علیه السلام ... فرمود:....

و حق نماز این است که

بدانى نماز ورود بر خداى عزوجل است
و تو در نماز در پیشگاه او ایستاده اى
پس اگر این را (از صمیم جان ) دریابى
 ایستادنت در برابر او ایستادن بنده اى
خوار و کوچک و آرزومند و ترسان

و امیدوارو بیمناک و بى چیز و زار خواهد بود
و (در این حال ) خداوندى را که در برابرش با آرامش و وقار ایستاده اى

بزرگ مى شمرى
و با (تمامى ) قلبت به نماز روى مى آورى
و حقوق و حدود آن را به پاى مى دارى .

نام کتاب : جهاد با نفس    نام مؤ لف : شیخ حر عاملى قدس سره مترجم : على افراسیابى.

از امام صادق علیه السلام در حدیثى طولانى روایت است که فرمود:
خداوند ایمان را بر تمامى اعضاى فرزند آدم واجب ساخت

و آن را بر اعضاى او تقسیم و در تمامى آنها پخش نمود.
 پس هیچ عضوى از اعضاى وى نیست جز اینکه ایمانى بر عهده او نهاده شده

که آن ایمان غیر از ایمانى است که بر عهده عضو دیگر قرار داده شده است .
 - سخن امام علیه السلام ادامه دارد تا آنجا که مى فرماید:-
اما آن ایمانى که بر قلب واجب گشته ،
اقرار نمودن و معرفت یافتن و پیمان بستن و خوشنودى و تسلیم
در برابر اینکه هیچ معبودى جز الله نیست او یگانه است و شریکى ندارد
 معبودى یکتا که مصاحب و فرزندى ندارد
و اینکه محمد صلى الله علیه و آله بنده و فرستاده اوست ،
 و اقرار نمودن به هر پیامبر با کتابى که از جانب خداوند آمده است
و این همان اقرار و معرفتى است که خداوند بر قلب واجب ساخته است و عمل قلب همین است...
 پس این همان اعتراف و معرفتى است که خداوند بر قلب واجب ساخته
و کار قلب همین است و این اقرار و معرفت ، به منزله سر ایمان است .
 و خداوند بر زبان ،
گفتن و اقرار نمودن به ایمانى را که قلب را بر آن پیمان بسته است را واجب نمود،...
پس این گفتن و اقرار نمودن همان چیزى است که خداوند بر زبان واجب ساخته است و عمل زبان همین است .
و خداوند بر گوش ‍
 واجب ساخت که از گوش فرا دادن به چیزى که خداوند آن را حرام نموده است دورى کند
و از شنیدن آنچه که شنیدنش بر او حلال نیست و مورد نهى خداوند عزوجل است خوددارى نماید
و به آنچه که شنیدنش خداى را خشمگین مى کند گوش مسپارد. ...
 پس این همان ایمانى است که خداوند بر گوش واجب ساخته است که به آنچه که بر او حلال نیست گوش ندهد و عمل گوش ‍ همین است و این از ایمان است .
و بر چشم
 واجب ساخت که به آنچه که خداوند بر او حرام نموده نظر نکند
 و از دیدن آنچه که دیدنش مورد نهى الهى است خوددارى کند
و عمل چشم این است و این از ایمان است .
..... این آن چیزى است که خداوند بر چشمان واجب ساخته
که این فرو بستن چشم از حرام ، عمل چشم است و این از ایمان است .
و خداوند بر دو دست
واجب ساخت که آدمى با دو دست خود به سوى حرام روى نیاورد
و به وسیله آن دو در به جاى آوردن دستور الهى بکوشد که خداوند بر آن دو امورى را واجب ساخته است از قبیل پرداخت صدقه و ارتباط با خویشاوندان و جهاد در راه خدا و تهیه و استعمال طهور براى نمازها، ....
این آن چیزى است که خداوند بر دو دست واجب نموده زیرا زدن کار دستهاست .
و خداوند بر دو پا
واجب ساخت که به وسیله آن دو به سوى هیچ یک از معاصى نشتابى

و واجب کرد که به سوى آنچه که مورد رضایت الهى است گام بردارى ....
و خداوند بر چهره
 واجب ساخت که در شب و روز در هنگامه نماز براى او به خاک افتد ...
 راوى مى گوید:

حضرت در ادامه فرمود:

پس کسى که خداوند را در حالتى ملاقات کند که اعضاى خود را حفظ نموده

و به واجبات الهى در مورد هر عضوى از اعضایش وفا کرده
خداوند عزوجل را با ایمان کامل ملاقات کرده است
و او اهل بهشت است

اما کسى که در مورد واجبى از واجبات خیانت کرده

یا از دستور الهى سر باز زده خداوند را با ایمان ناقص دیدار خواهد کرد.
و بدانید که مؤ منان ، با ایمان کامل به بهشت داخل مى شوند
و کسانى که در انجام واجبات کوتاهى نموده اند با ایمان ناقص به دوزخ وارد مى گردند.

نام کتاب : جهاد با نفس
نام مؤ لف : شیخ حر عاملى قدس سره
مترجم : على افراسیابى.

1- امام صادق علیه السلام فرمود:
 نفست را به خاطر خودت به زحمت و مشقت بیانداز
زیرا اگر چنین نکنى دیگرى خودش را براى تو به زحمت نمى افکند.
2- امام صادق علیه السلام به مردى فرمود:
 قلبت را (براى خودت ) به مثابه همدمى مهربان

و به منزله فرزندى که با تو دوستى خالصانه دارد قرار ده
و دانشت را همچون پدرى که از او پیروى مى کنى
 و نفست را همانند دشمنى که با او به پیکار برخاسته اى
و مال و دارایى ات را

امانت و عاریتى بدان که آن را (باید به صاحبش ) برگردانى .
نام کتاب : جهاد با نفس
نام مؤ لف : شیخ حر عاملى قدس سره
مترجم : على افراسیابى
 

أبو حمزه ثمالى گوید:
 شنیدم امام سجّاد علیه السّلام می فرمود:

خداوند عزیز و جلیل می فرماید:
به عزّت و عظمت و شکوه و رونق و برترى و بلندى مقامم سوگند که

هیچ بنده ‏اى
خشنودى مرا
 بر هوى و هوس
خویش مقدّم ندارد
جز اینکه همّت و اندیشه او را به امور اخروى متوجّه سازم،
 و قلب او را بى‏ نیاز گردانم، و اموال و هستیش را کفایت نمایم،
و آسمانها و زمین را ضامن روزى او قرار دهم،
و دنیا بدو رو کند در حالى که او خوش نداشته باشد.

ثواب الاعمال-ترجمه غفارى، ص: 374

حسین بن عمرو گفت:

امام جعفر صادق علیه السّلام فرمود:

همانا مؤمن از پاره ‏هاى آهن هم سخت‏ تر است،

زیرا آهن در آتش، دگرگون مى‏ شود

ولى مؤمن اگر بارها کشته شود و زنده گردد،

[ایمان درون‏] قلبش هرگز تغییر نمى‏ کند.

صفات الشیعة / ترجمه توحیدى، ص: 89