1
امام صـادق علیه السلام فرمود:
خواب، آرام بخش جسم است،
سخن گفتن آسایش روح است
و سکوت، سبب راحتى عقل است.
2
على علیه السلام فرمود:
دلها را حالتِ خواستن و ناخواستن
و روى آوردن و پشت کردن است.
از راه خواسته ها و تمایلات،
سراغ قلبها بروید.
3
على علیه السلام فرمود:
حـریـص،
گرفـتار و اسیرخوارى و ذلّتى است که
اسارت و بند او هرگز باز نمى شود.
4
على علیه السلام فرمود:
خشم،
صاحب خود را به پستى و هلاکت مى اندازد
و عیبهاى او را آشکار مى سازد.
5
امام صادق علیه السلام فرمود:
هرگز بدنى از آنچه که «نیّت» و انگیزه نسبت به آن قوى باشد،
ضعیف و ناتوان نمى شود.
گرچه غیبت از گناهان کبیره به شمار مى آید
و در قرآن کریم و روایات به شدت از آن نهى شده است
اما مواردى هست که از این کلّیت استثناء شده
و غیبت در آن گونه موارد حرام نیست
و چون غیبت از گناهان کبیره
و رفتاری بسیار زشت و نابهنجار محسوب مى شود
باید موارد استثناء از اهمیت ویژه اى برخوردار باشد
تا به لحاظ اهمیت بتواند
در برابر مفسده غیبت مقابله کند و آن را تحت الشعاع قرار دهد.
از امام کاظم (علیه السلام) روایتى نقل شده است که حدود غیبت را روشن مى فرماید:
«مَن ذَکرَ رَجُلا مِن خَلفِهِ بما هُو فِیه مِمّا عُرفه الناس لَم یَغتَبه و مَن ذَکره مِن خَلفِهِ بما هو فیه مِما لا یَعرفهُ الناس اَغتابهِ، و مَن ذَکره بِما لَیس فیه فَقد بُهته» (جامع السعادات، ج 2، ص 304.)
کسى که دیگرى را در غیابش به عیبى که مردم از آن باخبرند یاد کند،
غیبت او را نکرده است
و کسى که دیگرى را در غیابش به عیبى یاد کند که مردم از آن بى خبرند،
غیبت او را کرده است
و کسى که او را به عیبى که در او نیست یاد کند
به او بهتان زده است.
موارد جواز غیبت
امام سجاد علیه السلام فرمود:
سه حالت و خصلت در هر یک از مؤمنین باشد؛
در پناه خداوند خواهد بود
و روز قیامت در سایه رحمت عرش الهی می باشد
و از سختی ها صحرای محشر در امان است:
اوّل آن که؛
در کارگشایی و کمک به نیازمندان و درخواست کنندگان دریغ ننماید.
دوّم آن که؛
قبل از هر نوع حرکتی بیندیشد که؛
کاری را که می خواهد انجام دهد یا هر سخنی را که می خواهد بگوید؛
آیا رضایت و خوشنودی خداوند در آن است
یا مورد غضب و سخط او می باشد.
سوّم؛
قبل از عیب جویی و بازگویی عیب دیگران،
سعی کند عیب های خود را برطرف نماید.
(تحف العقول: ص204)
امام سجاد علیه السلام ... فرمود:....
و اما حق همسایه ات این است که در نبود او حفظش کنى
و در هنگام حضور اکرامش نمایى
و زمانى که مورد ستم قرار مى گیرد به یارى اش بشتابى ،
عیب او را پیگیرى مکن
و اگر دانستى که بدى اى دارد بدى اش را بپوشان
و اگر دانستى که نصیحت را مى پذیرد بین خود و او نصیحتش کن
و هنگام سختى او را وا مگذار
و از لغزشش درگذر
و گناهش را ببخش
و با او به بزرگوارى معاشرت کن
و هیچ نیرویى نیست جز به کمک خدا.
نام کتاب : جهاد با نفس نام مؤ لف : شیخ حر عاملى قدس سره مترجم : على افراسیابى.
امام سجاد علیه السلام ... فرمود:....
و حق آن کس که در علم تو را راهبرى نموده این است که
او را بزرگ شمارى
و جایگاه نشستنش را نیک سامان دهى
و خوب به سخنانش گوش فرا دهى
و رو به او داشته باشى
و صدایت را بلندتر از صداى او نکنى
و به کسى که از او پرسش مى کند پاسخ نگویى تا خود او پاسخش را دهد،
در مجلس درس او با کسى سخن نگویى
و در نزد او غیبت هیچ کس را نکنى ،
اگر در نزد تو از بدى اش گویند از او دفاع کنى
و عیبهایش را بپوشانى
و فضیلت هایش را آشکار سازى
و با دشمن او نشست و برخاست نداشته باشى
و با دوستدار او دشمنى نکنى
پس اگر چنین کنى فرشتگان الهى به نفع تو گواهى دهند
که تو خواهان دانشى و علم را به خاطر خدا آموخته اى نه به خاطر مردم .
نام کتاب : جهاد با نفس نام مؤ لف : شیخ حر عاملى قدس سره مترجم : على افراسیابى.
سکونى از امام صادق (ع)
و او از پدرانش از على (ع) نقل مى کند که
پیامبر خدا (ص) فرمود:
کسى که خرید و فروش مى کند از پنج خصلت دورى گزیند
و گر نه خرید و فروش نکند:
ربا
و سوگند خوردن
و پنهان کردن عیب
و تعریف کردن موقع فروختن
و بد گفتن موقع خریدن.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج1، ص: 417
یزید بن خالد بورى از امام صادق (ع) نقل مى کند که فرمود:
دوستى حدودى دارد و این حدود در هر کس نباشد،او را دوست کامل مشمارو در هر کس نباشد او را به دوستى نسبت مده:
اول اینکه آشکار و نهانش با تو یکى باشد،
دوم اینکه آراستگى تو را آراستگى خود و عیب تو را عیب خود بداند،
سوم اینکه مال و مقام، حال او را تغییر ندهد،
و چهارم اینکه آنچه در توان دارد از تو مضایقه نکند،
و پنجم اینکه تو را به هنگام مصیبتها رها نکند.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج1، ص: 403
