1
امام صـادق علیه السلام فرمود:
خواب، آرام بخش جسم است،
سخن گفتن آسایش روح است
و سکوت، سبب راحتى عقل است.
2
على علیه السلام فرمود:
دلها را حالتِ خواستن و ناخواستن
و روى آوردن و پشت کردن است.
از راه خواسته ها و تمایلات،
سراغ قلبها بروید.
3
على علیه السلام فرمود:
حـریـص،
گرفـتار و اسیرخوارى و ذلّتى است که
اسارت و بند او هرگز باز نمى شود.
4
على علیه السلام فرمود:
خشم،
صاحب خود را به پستى و هلاکت مى اندازد
و عیبهاى او را آشکار مى سازد.
5
امام صادق علیه السلام فرمود:
هرگز بدنى از آنچه که «نیّت» و انگیزه نسبت به آن قوى باشد،
ضعیف و ناتوان نمى شود.
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمودند:
خداوند ناامیدکنندگان را روز قیامت محشور مى کند
در حالى که سیاهى چهره آنها بر سفیدى غلبه دارد،
مردم هنگامى که آنها را مشاهده مى کنند
مى گویند اینها مردم را از رحمت خداوند دور مى کردند.
کتاب ایمان و کفر
( ترجمه کتاب الإیمان و الکفر بحار الأنوار جلد 64 / ترجمه عطاردى)،
ج2، ص: 501
امام (علی علیه السلام) فرمود:
رسول خدا(ص)بر جمعى گذشت و فرمود:
براى چه گرد هم فراهم شدید؟
عرض کردند یا رسول اللَّه
این دیوانه ایست که غش می کند و ما بر گرد او جمع شدیم،
فرمود: این دیوانه نیست بلکه بیمار است،
سپس فرمود شما را از دیوانه حقیقى آگاه نکنم؟
عرض کردند چرا یا رسول اللَّه،
فرمود دیوانه آنست که:
از روى تکبر راه می رود
و با گوشه چشمش نگاه می کند
و شانه هاى خود را از سر بزرگى می جنباند
و با آنکه گناه خدا را می ورزد آرزوى بهشت از خدا دارد،
از شرش آسوده نیستند
و بخیرش امیدى نیست
اینست دیوانه،
ولى این بیمار و گرفتار است
الخصال / ترجمه کمرهاى، ج1، ص: 296
سلیمان بن خالد از امام باقر (ع) نقل مى کند که پیامبر خدا (ص) فرمود:
خداوند با چیزى بهتر از عقل پرستیده نشده و مؤمن عاقل نمى شود مگر اینکه در وى ده خصلت باشد:
از او امید خیر رود،
و از شرّ او ایمن باشند،
و خیر اندک دیگران را بسیار شمارد
و خیر بسیار خودش را اندک بشمارد
و در طول عمرش از طلب علم خسته نشود
و از رو آوردن اهل حاجت به سوى او به ستوه نیاید،
فروتنى در نظرش بهتر از عزّت، و تنگدستى در نظرش بهتر از ثروت باشد،
بهره او از دنیا حد اقلّ خوراک است
و اما دهمى،
چیست آن دهمى؟
اینکه هیچ کس را نبیند مگر اینکه بگوید:
او از من بهتر و پرهیزگارتر است.
همانا مردم دو گروهند:
گروهى که او از آنان بهتر و پرهیزگارتر است
و گروهى که او از آنان بدتر و پستتر است،
هر گاه کسى را ببیند که از او بهتر و پرهیزگارتر است به او فروتنى کند تا به او برسد
و هر گاه کسى را ببیند که از او بدتر و پستتر است،
بگوید شاید خیر او در باطن و شرّ او در ظاهر است
و شاید سرانجام او نیک باشد،
پس اگر چنین کند عظمت او بالا مى رود و سرور اهل زمانش مى شود.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج2، ص: 153
راهکارهایى براى کسیکه امید و توکل خود را ازدست داده و معتقد است اینقدر به خدا شکایت کرده که دیگردعا برایش مفهومى ندارد را بفرمایید؟
در پاسخ به سوال شما چند راهکار ارایه مى شود که امید است موثر باشد:
- اول گام اینکه بدانید در دام شیطان هستید، آن هم دامى به عنوان ناامیدى از خدا که یکى از بدترین دامهاى شیطان است و گناه کبیره و از خدا بخواهید که از آن نجات یابید.
- بعد از این همه شکایت آیا ذره اى آرامش را به وجود خود راه داده یا آنکه اضطراب خود را افزایش داده اید در حالى که اگر همان حرفها را در قالب دعا با خدا در میان مى گذاشتید اثر آرامش بخشى آن را حتما در درون خود مشاهده مى کردید.
- بسیار به خود تذکر دهید که خدا محکم ترین و مطمئن ترین تکیه گاه است «واى سبب بینک وبین الله ان انت اخذت به چه وسیله اى مطمئن تر از رابطه تو با خداست؟ اگر سررشته آن را در دست گیرى»
1- بدانید و باور کنید که کلید آسمانها و زمین در دست اوست «له مقالید السموات والارض» 2
- باور کنید که خدا مهربانترین فرد نسبت به شما است «ان الله بالناس لرؤف رحیم» 3 پس اگر گرهى گشوده نمیشود جاى شکایت نیست آنجا یا جایگاه صبر است یا جایگاه استغفار.
- نومیدى وعدم توکل بر خدا یعنى پشت کردن به او.
- باخود بسیار بخوانید «لو علم المدبرون کیف اشتیاقى بهم لماتوا شوقا» مابسیار به روى آوردن به خدا محتاجیم و او به ما مشتاق تر
- اغلب اوقات ناامیدى هاى ما به جهت عدم آگاهى ما از سنتهاى الهى و کمبود معارف دینى است اگر افزایش یابد حتما متوجه خواهیم شد که چه بسیار تلخى هایى را که بى جهت به خود تحمیل کرده ایم.
- باید در جهت اصلاح بینش توحیدى تلاش کرد، آن پروردگار مهربانى که خالق ماست وکالت تمام امور ما به دست اوست «الله خالق کل شى وهو على کل شى وکیل» 4 آیا با داشتن چنین خداى قادرى جاى ناامیدى است؟
- زندگى دنیا همواره با ناملایمات وسختى ها همراه است «لقد خلقنا الانسان فى کبد» 5 چرا که اینجا محل آزمایش است نه آسایش. باید در آزمایشات پله هاى کمال را طى کنیم و مطمئن باشیم اگر قدرى استقامت داشته باشیم خداى متعال ما را به صورت ویژه یارى خواهد کرد. «والذین جاهدو فینا لنهدینهم سبلنا» 6 بنابراین در سختى هاى زندگى نباید از خاق مهربانمان ناامید شویم.
- برگزیدن هدفى والا: انسانى که در زندگى هدفى متعالى داشته باشد هرگز ناامید نمیشود وتمام ناملایمات را تا رسیدن به هدف تحمل مى کند.
- تقویت محبت نسبت به پروردگار متعال: اگر انسان زمانى که در کوران حوادث قرار مى گیرد با خود بیندیشد که الان در آغوش خداى سبحان است و او براى ارتقاى درجات بنده اش این امتحان را در جلو راهش قرار داده، هرگز ناامید نمى شود، بلکه با عشق به تلاش و کوشش ادامه میدهد.
- دعا از مهم ترین سلاح هایى است که خداى غنى در اختیار ما قرار داده است «واعلم ان الذى بیده خزائن السموات والارض قد اذن لک فى الدعاء و تکفل لک بالاجابه و امرک ان تسأله لیعطیک... بدان خدایى که گنج هاى آسمان و زمین در دست اوست، به تو اجازه ى درخواست داده و اجابت آن را به عهده گرفته است. تو را فرمان داده که از او بخواهى تا عطا کند، در خواست رحمت کنى تا ببخشاید...»
7- باید توجه داشته باشیم: همیشه آنچه که ما تشخیص مى دهیم درست نیست «عسى ان تکرهو شیئا و هو خیر لکم وعسى ان تحبوا شیئا و هو شرلکم والله یعلم وانتم لا تعلمون چه بسا شما چیزى را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیر شما در آن است ویا چیزى را دوست داشته باشید، حال آنکه شر شما در آن است. وخدا مى داند و شما نمى دانید.»
8 پرسشگر عزیز، انجام راهکارهاى ذیل را براى ارتقاء روحیه امیدوارى در شما مفید مى دانیم:
1 سعى در درک صحیح از فلسفه زندگى و حیات این مقوله کمک خواهد کرد تا انسان، جایگاه خود را در هستى بشناسد و در پرتو آن، راه درست زندگى را بیابد. دسترسى به این نکته، بخش مهمى از نگرانىها را برطرف خواهد ساخت. فراموش نکنید که زندگى فرصت خدایى شدن انسان است و خداى متعال تمام وسایل خدایى شدن را در اختیار بندگان قرار داده است و ایشان را به سوى آن هدایت کرده و اگر کمبودى مشاهده مى شود، ناشى از ناآگاهى ما است وگرنه بساط انس با خدا گسترده است. (در صورت تمایلتان، مى توانیم بیشتر در این مورد با شما سخن بگوییم)
2 ایمان به خدا و قدرت او و احاطه علمى او بر ما و توکل به خداوند در همه امور زندگى و اعتماد و اعتقاد به قضا و قدر الهى، امیدورارى را در شما تقویت خواهد کرد. «ومن یتوکل على الله فهو حسبه». 3
9 در روز، جایى هر چند اندک، براى ورزش و دیدار با فامیل، باز کنید. کار شناسان معتقدند افرادى که در معرض نگرانى قرار دارند باید به قدم زدن وبازى با بچه ها پردازند تا هورمون شادى در بدنشان بیشتر ترشح شود. همچنین معتقدند که تمرینات ورزشى با حالات روانى رابطه دارد زیرا این تمرینات باعث کم شدن سطح کورتیزول مى شود وسروتونین را که از آن به هورمون شادى تعبیر مى شود افزایش مى دهد.
4 گناه و معصیت و نافرمانى خداوند متعال از عوامل اصلى عدم موفقیت و استرس هاى روحى مومنین است. گناه یعنى خارج شدن از مسیر خداوند و خدایى شدن انسان. گناه به معناى برآشفتن و تیره ساختن درون و باطن است. روح آدمى با رسیدن به ساحل پاکى و اجتناب از گناهان، به قرار و آرامش مىرسد چون روح با طهارت، سنخیت دارد و با گناه ناسازگار است. از این رو، گناه قرار را از انسان مىگیرد. شرایط ذهنى گنهکار عبارت است: از داشتن روح تمرّد، طغیان، قانونشکنى و عدم اهتمام به حقوق خدا و خلق. چنین روحى جز با ترک گناه به آرامش دست نخواهد یافت.
5 همواره به آرمانهاى دست نیافتنى نیندیشید بلکه موفقیتهاى خود را نیز در نظر گیرید.
6 خواستها و تمایلات خود را در سطح توانایىها و «امکانات»، تنزل دهید.
7 نشاط خود را همواره حفظ کنید و هرگز خود را ضعیف به حساب نیاورید. با افراد شاد، خوشبین و امیدوار مجالست داشته باشید و از روحیه آنان الهام بگیرید.
8 به شدت از منفى گرایى و ناامیدى برحذر باشید و افراد منفى گرا و افکار منفى را از خود دور کنید. مثبت اندیشى را تمرین کنید و سعى کنید بیشتر نیمه پر لیوان را ببینید.
9 کتابهایى را که در زمینه شادکامى، رمز موفقیت، راز موفقیت مردان بزرگ و... نوشته شده، با دقت بخوانید و به دستورات آنها عمل کنید و بدانید که ریشه شادکامى انسان خدا و نیرویى است که انسان از خدا مى گیرد. مومن هرگز ناامید و تلخ کام و خشک و سخت نیست. شاد و لطیف و امیدوار است.
10 مشکلات را عادى بدانید و به همان اندازه آنها را بپذیرید که کامیابىها را پذیرا هستید.
11 براى رشد معنوى خود برنامهریزى کنید. البته برنامه سنگین نریزید بلکه اندک ولى در اجراى آن مداومت و جدیت داشته باشید.
12 براى شرکت در فعالیتهاى فرهنگى هر قدر مىتوانید تلاش کنید هر چند بسیار اندک و اگر اصلا نمىتوانید در فرصتهاى دیگر این کار را انجام دهید.
13 همواره از خداوند در همه امور مدد جویید و نسبت به آنچه او مقدر مىفرماید راضى باشید. «واکثر الستعانه بالله یکفک ما اهمک یعنک علا ما ینزل بک ان شاء الله از خداوند فراوان یارى خواه که تو را در مشکلات کفایت مى کند ودر سختى هایى که بر تو فرود مى آید یارى ات مى دهد.»
10 با خدا انس بیشترى داشته باشید و با او درد دل کنید. شما مى توانید این ارتباط با خدا را حتى در حین راه رفتن، محیط کار و... داشته باشید. پیشنهاد مىشود که در اوقات فراغت، به تفصیل نعمتها و الطاف الهى از قبیل اصل وجود، سلامتى، توفیق تحصیل و... همچنین بلایایى را که خدا از شما دور کرده است، یادآور شوید و ضمن سپاسگزارى از او، قلب خویش را مالامال از محبت و عشق الهى کنید.
پرسشگر گرامى
بدان که زندگى میدان آزمایش بندگان خدا است. فقر، دارایى، پست و مقام، بیمارى و سلامتى، همه و همه براى ابتلاء و امتحان مومن است براى اینکه معلوم شود چقدر خودش را به خدا وابسته مى انگارد و به قدرت و حکمت و مصلحت خداوند باور دارد و حاضر است بنده خدا باشد و خود را در سایه یاد خدا فراموش کند و غرق در خدا شود. دنیا محل کشت است، نه دار راحتى و آسایش و آخرت محل برداشت است، نه جاى کشت
برایت آینده اى سرشار از موفقیت آرزومندیم.
آدرس آیات و روایات:
1 نهج البلاغه، نامه 31، بند 9
2 سوره زمر، آیه 63
3 سوره بقره، آیه. 4
143 سوره زمر، آیه. 5
62 سوره بلد، آیه 4
6 سوره عنکبوت، آیه 69
7 نهج البلاغه، نامه. 8
31 سوره بقره، آیه. 9
216 سوره طلاق، آیه 3
10 نهج البلاغه، نامه 34، بند 5
برگرفته از نرم افزار پرسمان3
1) مردم از شر او در امان،و به خیر او امیدوار باشند
2) زیادی مالش را در راه خدا خرج می کند
3) از حرف زدن زیادی خود داری می کند
4) از مال دنیا قناعت نماید
5) تمام عمر خود از تحصیل علم سیر نشود
6) با رضای خدا رفتار کردن محبوبتر باشد نزد او از رفتار کردن با رضای مردم
7) احسان و خوبی مردم را نسبت به خودش زیادتر می داند و احسان و خوبی خود را
به مردم کمتر حساب می کند
8) همه مردم را در نظرش بهتر از خود می داند
خواص و شرایط روحی و جسمی
از گفتار ائمه معصومین(ع)
بر گرفته از کتاب گنجهای معنوی « رضا جاهد »