صراط مستقیم

روزى امام باقر علیه السّلام به آنان که در محضرش بودند فرمود:

مردانگى چیست؟

آنان هر یک اظهار نظرى کردند؛ آنگاه امام علیه السّلام فرمود:

مردانگى آن است که:

زیاده نخواهى که خوار گردى

و اظهار فقر ننمایى که تهیدست گردى

و بخل نورزى که دشنام شنوى

و نابخردى نکنى که دشمن یابى؛

پس آنگاه از امام علیه السّلام پرسیده شد که چه کسى بر این کار تواناست؟

پس آن حضرت علیه السّلام فرمود:

آن کس که دوست دارد چون مردمک در چشم

و همانند مشک در عطرها و بسان خلیفه روزگار شما باشد.
تحف العقول / ترجمه حسن زاده، ص: 519

هشام بن سالم از کسى و او از امام باقر (ع) نقل مى‏ کند که فرمود:

خداوند پیامبران را در زمین پادشاهان، قرار نداد

مگر چهار نفر را که پس از نوح آمدند:

ذو القرنین که نام او عیّاش بود و داود و سلیمان و یوسف.

عیّاش میان شرق و مغرب پادشاهى کرد

و داود میان شامات تا بلاد استخر پادشاهى کرد،

پادشاهى سلیمان هم در همان منطقه بود،

و یوسف در مصر و صحراهاى آن پادشاهى کرد و از آن فراتر نرفت.

الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏1، ص: 361

امام باقر (ع) فرمود:

قاریان قرآن سه دسته‏ اند:

کسى که قرآن مى‏ خواند و آن را سرمایه قرار مى‏ دهد و با آن از پادشاهان پول مى‏ گیرد و به مردم فخر مى‏ فروشد،

و مردى که قرآن مى‏ خواند و حروف آن را حفظ مى ‏کند ولى حدود احکام آن را ضایع مى‏ کند،

و مردى که قرآن مى‏ خواند و دواى قرآن را بر بیمارى دلش مى‏ گذارد و شب را با آن بیدار مى‏ ماند و روز را (به خاطر روزه‏ دارى) تشنه مى ‏ماند و در مساجد با آن مشغول است و به وسیله آن از بستر خود دور مى‏ شود، خداوند عزیز و جبّار به وسیله آنان از آسمان باران نازل مى‏ کند،

به خدا سوگند این قاریان قرآن از یاقوت سرخ کم ترند.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏1، ص: 217

سعد اسکاف از امام باقر (ع) نقل مى‏ کند که فرمود:

سه چیز پشت را مى‏ شکند:

کسى که عمل خیر خود را بسیار بداند

و گناهانش را از یاد برد

و در رأى خود، خودبین باشد.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏1، ص: 173

نجم مى‏ گوید:

امام باقر (ع) به من فرمود:

اى نجم همه شما در بهشت با ما هستید،

جز اینکه چقدر زشت است که کسى وارد بهشت شود در حالى که آبرو مى‏ رود و عورت او آشکار است.

به آن حضرت گفتم: فدایت گردم چنین چیزى اتفاق خواهد افتاد؟

فرمود: آرى اگر فرج و شکم خود را حفظ نکند.

الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏1، ص: 46

حنّان بن سدیر از پدرش نقل مى‏ کند که امام باقر (ع) فرمود:

شهادت در راه خدا کفاره هر گناهى است

مگر وام، که کفاره ندارد،

مگر ادا شود

و یا رفیقش آن را بپردازد

و یا صاحب حق آن را ببخشد.
الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏1، ص: 27

سعد بن طریف از امام باقر (ع) نقل مى‏ کند که فرمود:

هر کس ده سال براى خدا اذان بگوید،

خداوند به مقدار چشم‏ انداز او و تا جایى که در آسمان صدایش برسد، او را مى ‏آمرزد

و هر خشک و ترى که صداى او را بشنود، او را تصدیق مى‏ کند

و براى او از هر کسى که با او در مسجد نماز بخواند بهره ‏اى است،

و براى او از هر کسى‏ که با صداى او نماز بخواند حسنه ‏اى است.

الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏2، ص: 175

جابر جعفر از امام باقر (ع) نقل مى ‏کند که فرمود:

پیامبر خدا (ص) در باره مشروب ده نفر را لعنت کرد:

کسى که درخت آن را بکارد

و کسى که از آن نگهبانى کند

و کسى که آن را بفشارد

و کسى که آن را بخورد

و کسى که آن را بریزد

و کسى که آن را حمل کند

و کسى که به سوى او حمل شود

و فروشنده

و مشترى

و خورنده قیمت آن.

الخصال / ترجمه جعفرى، ج‏2، ص: 169

روایت شده است که جابر بن عبد اللَّه انصارى رضى اللَّه عنه در اواخر عمرش به ضعف پیرى و ناتوانى مبتلا شده بود.
امام باقر علیه السّلام به دیدنش رفت و احوالش را پرسید،
جابر گفت: من در حالى هستم که پیرى را بر جوانى و مرض را بر سلامت و مرگ را بر زندگى ترجیح مى ‏دهم.
امام باقر علیه السّلام فرمود:

اى جابر! من این چنین نیستم که چیزى را بر چیز دیگر ترجیح دهم،
پس اگر خدا مرا پیر کند پیرى را دوست دارم
و اگر جوان قرار دهد جوانى را دوست دارم
و اگر مرا مریض کند مرض را دوست دارم
و اگر شفایم دهد شفا و سلامت را دوست مى ‏دارم
و اگر بمیراند مردن را دوست مى ‏دارم
و اگر زنده نگه دارد زندگى را دوست مى ‏دارم
خلاصه آن چه را که خداوند بخواهد تسلیم او هستم.
وقتى جابر این کلام را از امام شنید
(پى به اشتباه خود برد و فهمید که ترجیح دادن در برابر خواسته خدا اعمال نظر کردن است)
برخاست و صورت حضرت را بوسید و گفت:

حقا که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله راست گفت که فرمود:
 اى جابر! تو زنده مى ‏مانى و پسرم را که هم اسم من است مى‏ بینى و او علم را مى‏ شکافد همان گونه که گاو زمین را مى‏ شکافد
و به همین جهت شکافنده علم اولین و آخرین نامیده شده است.»
آرام بخش دل داغدیدگان، ص: 206