صراط مستقیم

چهل حدیث « راستگویی و دروغگویی »

بخش اول:
راستگویى
جایگاه راستگو در قیامت

1
قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله:
 اَقْرَبُکُمْ مِنىّ غَدا فِى الْمَوْقِفِ اَصْـدَقُکُمْ فِى الْحَـدیثِ وَ اَدّاکُمْ لِلأمانَةِ وَ اَوْفاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ اَحْسَنُکُمْ خُلْقا وَ اَقْرَبُکُمْ مِنَ النّاسِ.
 لآلى الاخبار، ج 5، حدیث 253


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 کسانى که در سخن گفتن راستگوتر و در اداى امانت مواظب تر و در عهد و پیمان با وفاتر و در اخــلاق نیـکوتر و با مردم صمیمى تر هستند، در قیامت به من از همه نزدیکترند.
پرینت احادیث
زینـت سخـن

2
قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله:
زینَةُ الْحَـدیثِ الصِّـدْقُ.
 من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 402


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 زینت سُخن، راستگویى است.

درى از درهاى بهشت

3
عَنِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله:
 عَلَیْکُمْ بِالصِّدْقِ فَاِنَّهُ بابٌ مِنْ اَبْوابِ الْجَنَّةِ وَ اِیّاکُمْ وَ الْکِذْبَ فَاِنَّهُ بابٌ مِنْ اَبْوابِ النّارِ.
نهج الفصاحه، حدیث 419


از پیغمبر صلی الله علیه و آله نقل شده است:
 بر شما باد به راستگویى،
 زیرا راستگویى درى از درهاى بهشت است،
 و بپرهیزید از دروغگویى،
که دروغگویى درى از درهاى دوزخ است.

بهـترین کـلام

4
عَن عَلِىٍّ علیه السلام: خَیْرُ الْکَلامِ الَصِّدْقُ.
غرر الحکم، ج 3، ص 429، ح 96


از على علیه السلام نقل شده است:
 بهترین کلام، سخن راست است.

سـرانجام راستـگویى

5
عَن عَلِىٍّ علیه السلام:
عاقِبَةُ الصِّدْقِ نَجـاةٌ وَ سَلامَةٌ.
 غرر الحکم، ج 4، ص 363، ح 6333


از على علیه السلام نقل شده است:
سرانجام و عاقبت راستگویى، رهـایى و سـلامت است.

 
راسـت فتنه ‏انگـیز

6
قالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 یا عَلىُّ اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ اَحَبَّ الْکِذْبَ فِى الصَّلاحِ وَ اَبْغَضَ الصِّدْقَ فِى الفَسادِ.
 الحدیث، ج 1، ح 88، چاپ ششم


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به على علیه السلام فرمود:
خداوند دروغى راکه موجب صلاح و آشتى باشد دوست دارد و راستى را که باعث [فتنه و] فساد گردد، دشمن دارد.

راستگویى و روسفیدى

7
عَـنِ النَّبِىّ صلی الله علیه و آله:
یا عَلى...
اِنَّ الصِّدْقَ یُبَیِّضُ الْوَجْهَ وَ یُکْتَبِ عِنْدَ اللّه ِ صادِقا وَاعْلَمْ اَنَّ الصِّدْقَ مُبارَکٌ وَالکِذْبَ مَشْؤُومٌ.
بحار الانوار، ج 77، ص 67


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
اى على علیه السلام...
راستگویى، [سبب] روسفیدى است و [نام چنین فردى با این صفت در ردیف] راستگویان نوشته مى شود.
بدان که راستگویى [پسندیده] و مبارک و دروغگویى شوم و [ناپسند ]است.

راستـگویى و مردانگى

8
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
بِالصِّدْقِ تَکْمُلُ الْمُرُوَّةُ.
 غرر الحکم، ج 3، ص 208، ح 4224


على علیه السلام فرمود:
مردانگى با راستگویى کامل مى شود.

راستگویى، زینتِ گفتار

9
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
بِالصـِّدْقِ تَتَزَیَّنُ الاَْقْوالُ.
غرر الحکم، ج 3، ص 217، ح 4257


على علیه السلام فرمود:
سخنان، با راستگویى زینت و آرایش مى یابند.

راستـگویى و رهـایى

10
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
اَلصّـادِقُ عَلى شَفا مَنْجاةٍ وَ کَرامَةٍ.
 نهج البلاغه، فیض السلام، خطبه 85 ـ فراز 12


على علیه السلام فرمود:
 راســتگو بر کرانه نجات و بزرگوارى است.

راستگویى وسیله نجات

11
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام: بِالصِّدْقِ تَکُونُ النَّجـاةُ.
 غرر الحکم، ج 3، ص 207، ح 4221


على علیه السلام فرمود:
 نجــاتِ ( دنیا و آخرت ) در گِرو راستـگویى است.

راستگو دوسـتِ خدا

12
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 اِذا اَحَبَّ اللّه ُ عَبْدا اَلْهَمَهُ الصِّدْقَ.
 غرر الحکم، ج 3، ص 161، ح 4101


على علیه السلام فرمود:
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، راستى در گفتار را به او الهام مى کند.

بهـترین خصـلت

13
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 خَـیْرُ الْخِـلالِ صِدْقُ الْمَقالِ وَ مَکارِمُ الاَْفْعالِ.
غرر الحکم، ج 3، ص 430، ح 5004


على علیه السلام فرمود:
 بهـترین خـصلتها، راستگویى و انجام کارهاى خوب و پسندیده است.

راستگویى شیوه ابرار

14
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 اِلْزَمْ الصِّدْقَ وَ الاَْمانَةَ فَاِنَّهُما سَجِیَّةُ الاَْبْرارِ.
 غرر الحکم، ج 2، ص 187، ح 2325


على علیه السلام فرمود:
راسـتگویى و امانتـدارى پیشه کن که این دو، شیوه نیکان و ابرار است.

راستگویى، ستونِ ایمان

15
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 اَلصِّدْقُ جَمالُ الإنْسانِ وَ دَعامَةُ الاْءیمانِ.
غرر الحکم، ج 2، ص 143، ح 2120


على علیه السلام فرمود:
 راستگویى زینت انسان و ستون ایمـان است.

بخش دوم:
دروغگویى
دروغ خـیانتى بـزرگ

16
قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله:
کَبُرَتْ خِیانَةً اَنْ تُحَدِّثَ اَخاکَ حَدیثا هُوَ لَکَ مُصَدِّقٌ وَ اَنْتَ بِهِ کاذِبٌ.
مجموعه ورّام، ج 1، ص 114


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 خیانت بزرگى است که به برادرت سخنى بگویى کـه او سخـنان تـو را تصـدیق کـند،
 در حالى که تو به او دروغ گفته باشى!

گنـاه کبـیره

17
عَـنِ الرِّضا علیه السلام:
 وَاجْتِنابُ الْکَبائِرِ وَهِىَ قَتْلُ الْنَفْسِ الَّتى حَرَّمَ اللّه ُ تَعالى، وَ الزِّنا، وَ السِّرْقَةُ... وَ الْکِذْبُ وَ الِکبْرُ وَ الاِْسْرافُ... .
عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 127


امام رضا علیه السلام فرمود:
 و دورى از گناهان کبیره [لازم است] که آنها عبارتنداز:
 کشتن کسى که خـداوند خون او را حرام کرده، زنا، سرقت... دروغـگویى، تکبر و اسراف…

پـرهـیز از دروغـگویى

18
عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ:
 اِیّاکُمْ وَ الْکَذِبَ
فَاِنَّ الْکَذِبَ یَهْدِى اِلَى الفُجُورِ
 وَ الْفُجُورُ یَهْدى اِلَى النّارِ.
 مستدرک الوسائل، ج 2، ص 100


از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود:
 از دروغـگویى بپرهـیزیـد،
زیرا دروغ (آدمى) را به گناه مى کشاند
و گناه، (او را) به آتش رهنمون مى سازد.

کلـید ناپاکیـها

19
عَن أَبى مُحَمَّدٍ العَسکَرى علیه السلام قالَ:
جُعِلَتِ الْخَبائِثُ کُلُّها فِى بَیْتٍ وَ جُعِلَ مِفْتاحُهُ الْکِذبَ.
بحار الانوار، ج 72، ص 263


از امام حسن عسگرى علیه السلام نقل شده است که فرمود:
تمام ناپاکیها در خانه اى نهاده شده و کلـید آن دروغـگویى اسـت.
(یعنى با دروغگویى، آدمى به گناهان و معاصى دیگر آلوده مى شود.)

دروغ و خـنده

20
عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 یا اَبا ذَرٍّ !
وَیْلٌ لِلَّذى یُحِدَّثُ وَ یَکْذِبُ لِیُضْحِکَ بِهِ الْقَوْمَ،
 وَیْلٌ لَهُ
وَیْلٌ لَهُ
 وَیْلٌ لَهُ.
مکارم الاخلاق، ص 470

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر غفارى فرمود:
 اى اباذر! و اى به حال کسى که براى آنکه مردم را بخنداند دروغ بـگوید!
 و اى بر او!
و اى بر او!
و اى بر او!

بدتـرین نَـقل قـول

21
عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ:
 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 «شَرُّ الرِّوایَةِ، رِوایَةُ الْکَذِبِ».
 بحار الانوار، ج 72، ص 259


از امام صادق علیه السلام نقل شده است که:
 رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
بـدترین نقـلها، نَقـلِ دروغ است.

فـرجام دروغـگویى

22
عَن عَلِىٍّ علیه السلام:
 عاقِبَةُ الْکِذْبِ مَلامَةٌ وَ نَدامَةٌ.
غرر الحکم، ج 4، ص 363، ح 6332


از على علیه السلام نقل شده است که فرمود:
سرانجـام دروغـگویى، سرزنش و پشیمانى است.

بدتـرین خصـلت
23
عَن عَلِىٍّ علیه السلام:
شَرُّ الاَْخْلاقِ اَلْکِذْبُ وَ النِّفـاقُ.
 غرر الحکم، ج 4، ص 166، ح 5689


از على علیه السلام نقل شده است که فرمود:
 بـدترین اخـلاق، دروغگویى و دورویى است.

سبب دروغـگویى
24
عَنِ النَّبِىّ صلی الله علیه و آله:
 لایَکذِبُ الکاذِبُ إلاّ مِن مَهانَةٍ فى نَفسِهِ.
 میزان الحکمه، ج 8، ص 347


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
دروغگو، دروغ نمى گوید مگر به سبب حقارت و پستى که در درون اوست.

تأمـل در گفـتار

25
مِن کِتابِ عَلِىٍّ علیه السلام إلَى الحارِثِ الهَمْدانى:
... وَ لا تُحَدِّثِ النّاسَ بِکُلِّ ما سَمِعْتَ بِهِ فَکَفى بِذلِکَ کِذْبا،
وَ لاتَرُدَّ عَلىَ النَّاسِ کُلَّ ما حَدَّثُوکَ بِهِ فَکَفى بِذلِکَ جَهْلاً.
 نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص 1067، سطر 9


در فرازى از نامه حضرت على علیه السلام به حارث همْدانى (یکى از اصحاب آن حضرت) آمده است:
 ... و هر چه شنیدى به مردم مگو، که همین براى دروغ بودن، کافى است
(زیرا بسا آنچه شنیده اى در واقع دروغ بوده است).
و آنچه مردم به تو بگویند رد مکن و دروغ مپندار که این هم دلیل برنادانى است
 (زیرا بسا آنچه را که به تو گفتند در واقع راست باشد. پس انکار آن نادانى به حق است).

شهادت دروغ

26
عَن رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ فى خُطبَتِهِ عَلَى المنبَر:
 اِنَّ شَهادَةَ الزُّورِ تُعادِلُ الشِّرْکَ بِاللّه ِ تَعالى.
ثُمَّ تَلا قَوْلَ اللّه ِ تَعالى:
«وَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الأَوثانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ-سوره مبارکه حــج آیه 30». ـ
مستدرک الوسائل، ج 3، ص 209


پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در خطبه خود بالاى منبر فرمود:
 شهادت دروغ با شرک به خدا برابرى مى کند.
 سپس گفتار خداوند را تلاوت فرمود:
«از پلیدى، یعنى از بتها دورى کنید و از سخـن دروغ بپـرهـیزید » .

دروغ و نفاق

27
قالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 اَلْکِذْبُ بابٌ مِنْ أَبْوابِ النِّفاقِ.
 مجموعه ورام، ج 1، ص 113


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 دروغــگویى درى از درهاى نفاق است.

دروغ و مـروّت

28
قالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 اَقَلُّ النّاسِ مُرُوَّةً مَنْ کانَ کـاذِبا.
 بحار الانوار، ج 72، ص 259


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 کم نصیب ترین مردم از مردانگى، کسى است که دروغـگو باشد.

روسـیاهى دروغـگو


29
عَنِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله:
 یا عَلِىُّ ایّاکَ وَ الْکِذْبَ، فَاِنَّ الْکِذْبَ یُسَوِّدُ الْوَجْهَ ثُمَّ یُکْتَبُ عِنْدَ اللّه ِ کَذّابا... .
 بحار الانوار، ج 77، ص 67.


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به على علیه السلام فرمود:
 اى عـلى از دروغ گفتن بپـرهـیز، زیرا دروغ گفتن رو سیاهى در پى دارد،
 سپس (آدمى را) نزد خدا دروغگو مى نویسند.

جـایـگاه دروغـگو


30
عَنِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله قالَ:
 وَ مَنْ شَهِدَ شَهادةَ زُورٍ عَلى رَجُلٍ مُسْلِمٍ اَوْ ذِمّىٍّ اَوْ مَنْ کانَ مِنَ النّاسِ،
عُلِّقَ بِلِسانِهِ یَوْمَ القِیامَةِ،
 وَ هُوَ مَعَ المُنافِقینَ فِى الدَّرْکِ الاَسْفَلِ مِنَ النّارِ .
 وسائل الشیعه، ج 18، ص 237، ح 6


پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 و کسى که به زیان مرد مسلمانى یا کسى که در پناه اسلام است یا فردى از آحاد جامعه، شهادت دروغ بدهد،
 در روزقیامت از زبانش آویزان مى شود.
 و همراه منافقین در پایین ترین درجه دوزخ جاى دارد.

دروغ کوچـک

31
قـالَ عـَلِىُّ بنُ الحُسَین علیهماالسلام:
 اِتَّقُوا الْکِذْبَ، الصَّغیرَ مِنْهُ و الْکَبیرَ فى کُلِّ جِـدٍّ وَ هـَزْلٍ؛
فَاِنَّ الرَّجُلَ إذا کَذِبَ فِى الْصَّغیرِ اِجْتَرَأَ عَلَى الْکَبیرِ.
 اصول کافى، ج 4، ص 35، ح 2

امام زین العابدین علیه السلام فرمود:
از دروغ کوچک و بزرگ، جدّى و شوخى، بپرهیزید،
 زیـرا آن کس که در چـیز کوچـک دروغ گفت،
به دروغ بزرگ نیز جـرأت پیـدا مى کـند.

آفتِ شخـصّیت

32
عَن أبى عَبدِاللّه ِ علیه السلام قالَ:
 قالَ عیسَى بنُ مَریَمَ علیه السلام:
 مَنْ کَثُرَ کِذْبُهُ ذَهَبَ بَهـاؤُهُ .
اصول کافى، ج 4، چاپ ایران، ص 38، ح 13

امام صادق علیه السلام فرمود:
عیسى بن مریم علیه السلام فرموده است:
 هـر که دروغـگوئیش بسـیار شـد، آبرو و شخصّیتش [نزد مردم ]از بین مى رود.

زبـان دروغـگو

33
قالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 اَعْظَمُ الْخَطـایا الِلِّسانُ الْکَذُوبُ .
 نهج الفصاحه، ح 352

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 بزرگترین مایه گناهان، زبـانِ دروغـگو است.

صفت منافق

34
قالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
 ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیه فَهُوَ مُنافِقٌ وَ إِنْ صامَ وَ صَلّى وَ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ وَ قالَ «اِنّى مُسْلِمٌ»:
مَنْ اِذا حَدَّثَ کَذِبَ، وَ اِذا وَعَدَ اَخْلَفَ، وَ اِذا ائْتُمِنَ خانَ .
 نهج الفصاحه، ح 1280

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
 سه چیز است که در هر که باشد منافق است،
 اگر چه روزه دارد و نمازگزارد و حج و عمره کند و بگوید من مسلمانم:
کسى که وقتى سخن گوید دروغ گوید،
و وقتى وعده دهد تخلف ورزد،
و وقتى امانت به او دهند خیانت کند.

نتـیجه دروغـگویى

35
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
ثَمَـرَةُ الْکِذْبِ اَلْمَهانَةُ فِى الدُّنْیا وَ الْعَذابُ فِى الآخِرَةِ .
 غرر الحکم، ج 3، ص 332، ح 4640

على علیه السلام فرمود:
 نتیجـه دروغـگویى، خوارى در دنیا و عذاب در آخرت است.

همنشینى بـا دروغگو

36
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الْکَذّابِ فَاِنَّهُ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ البَعیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَریبَ .
غرر الحکم، ج 2، ص 292، ح 2650

على علیه السلام فرمود:
از همنشینى با دروغگو بپرهیز زیـرا او، دور را بـه تـو نزدیـک و نزدیک را به تو دور نشان مى دهد.

زیـنت منافـقان

37
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
بِالْکِذْبِ یَتَزَیَّنُ اَهْلُ النِّفاقِ .
غرر الحکم، ج 3، ص 207، ح 4222

على علیه السلام فرمود:
منافقین با توّسل به دروغ [کارهاى ناپسند خود را] خوب و زیبا جلوه مى دهند.

دروغ و ایـمان

38
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 جانِبُوا الْکِذْبَ فَاِنَّهُ مُجانِبٌ لِلاْءیمانِ .
 نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه 85 ـ فراز 12

على علیه السلام فرمود:
 از دروغ گفـتن بپرهـیزید که آن از ایمان به دور است.

دروغـگو و هـلاکت

39
قـالَ عـَلِىٌّ علیه السلام:
 اَلْکاذِبُ عَلى شَرَفِ مَهْواةٍ وَ مَهـانَةٍ .
 نهج البلاغه، فیض السلام، خطبه 85 ـ فراز 12

على علیه السلام فرمود:
دروغگو بر لبه پرتگاه و خوارى است.

فـرامـوشى دروغـگو

40
عَنِ الصّادِقِ علیه السلام:
 اِنَّ مِمّا اَعانَ اللّه ُ بِهِ عَلَى الْکَذّابینَ اَلنِسْیانُ .
 اصول کافى، ج 4، ص 38

امام صادق علیه السلام فرمود:
 از جمله چیزهایى که خداوند به وسیله آن بر ضدّ دروغگویان یارى مى کند، فراموشى است.

(دروغـگو فراموشـکار اسـت).

منبع:
 http://www.hadithlib.com