صراط مستقیم

1- ...محضر امام صادق علیه السّلام عرض کردم:

بسا من محزون یا مسرور مى‏ گردم

و منشأ آن نه اهل و نه مال و نه فرزند مى‏ باشد

و هیچ سببى برایش نمى‏ بینم، جهت آن چیست؟
حضرت فرمودند:

سبب آن هیچ کس نبوده و جهتش صرفا همین است که با انسان فرشته و شیطانى مى‏ باشند

پس هر گاه سرور و نشاط بر انسان عارض شود از ناحیه نزدیک شدن فرشته به او است

و هر زمان که حزن و غم او را فرا گیرد به خاطر نزدیک شدن شیطان به وى مى‏ باشد

و دلیل بر آن فرموده حقّ تبارک و تعالى است:
شیطان به شما وعده فقر و بى‏ چیزى داده

و وادارتان مى‏ کند به اعمال زشت

ولى حقّ تبارک و تعالى به شما وعده آمرزش و احسان مى ‏دهد

و او رحمت بى‏ منتها بوده و به همه امور دانا است.
2- ...من با یکى از اصحاب وارد بر امام صادق علیه السّلام شدیم، محضرش عرض کردم:

اى فرزند رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فدایت شوم:

گاهى مغموم و محزون شده بدون این که سببى برایش سراغ داشته باشم، جهت آن چیست؟
حضرت فرمودند:
حزن و سرورى که به شما مى ‏رسد از ناحیه ما است

زیرا هر وقت ما محزون یا مسرور شویم به واسطه آن شما نیز محزون و مسرور مى‏ گردید

و جهتش آن است که ما و شما از یک نور یعنى نور حقّ عزّ و جلّ مى‏ باشیم،

حقّ جلّ و على طینت ما و شما را یکى قرار داده و اگر طینت شما به حال خود واگذارده مى ‏شد

به همان نحو که اخذ و برداشته شده محققا ما و شما یکسان مى‏ بودیم

ولى طینت شما با طینت دشمنانتان ممزوج شده و بدین ترتیب از مرحله و مرتبه تساوى با ما خارج شدید

و اگر این معنا اتّفاق نمى‏ افتاد هرگز گناهى از شما سر نمى ‏زند.
راوى مى ‏گوید: محضر مبارکش عرضه داشتم:

فدایت شوم آیا طینت و نور ما به اصل و ابتدائش بر مى‏ گردد؟
حضرت فرمودند: آرى، به خدا سوگند.
به من بگو این شعاع درخشان قرص آفتاب وقتى طلوع و ظهور پیدا مى‏ کند

آیا به قرص متّصل بوده یا از آن جدا مى ‏باشد؟
عرض کردم: فدایت شوم، شعاع جدا از قرص مى‏ باشد.
فرمود: وقتى قرص آفتاب غروب نمود و سقوط کرد

و زیر افق رفت شعاع مگر برنگشته

و به آن متّصل نشده همان طورى که ابتداء و قبل از طلوع متّصل به آن بود؟
عرض کردم: آرى.
فرمود: به خدا سوگند شیعیان ما همین طور بوده و از نور خدا خلق شده و به همان نور بازمى گردند

به خدا سوگند روز قیامت شما به ما ملحق مى‏ شوید

و ما به طور قطع شفاعت خواهیم نمود و شفاعت مان پذیرفته مى‏ شود.
و به خدا قسم شما نیز شفاعت کرده و شفاعت تان مقبول مى‏ گردد،

و نیست احدى از شما مگر آن که از جانب چپش دوزخى و از سمت راستش بهشتى بپا مى ‏گردد

پس دوستانش را به بهشت و دشمنانش را به دوزخ داخل مى ‏کند.
علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج‏1، ص: 329