1
1. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : فِکْرَةُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عبادَةِ سنَةٍ. «بحارالانوار، ج 71، ص 326»
رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمود:
ساعتی اندیشه کردن بهتر از یک سال عبادت است.
2. قال الامام علی - علیه السّلام - : لا عِبادَةَ کَالتَّفکُّرِ فی صَنْعةِ اللهِ عزّوَجلّ. «امالی طوسی، ص 146»
امام علی - علیه السّلام - فرمود:
هیچ عبادتی مانند اندیشیدن در صنع (خلق) خدای عزوجل نیست.
3. قال الامام علی - علیه السّلام - : تَمییزُ الباقی مِنَ الْفانی مِنْ أَشْرَفِ النَّظَرِ.«غررالحکم، ح 4494»
امام علی - علیه السّلام - فرمود:
تمییز دادن و تشخیص امور ماندنی از امور فانی و رفتنی، از برترین اندیشه هاست.
4. قال الامام علی - علیه السّلام - : اَصْلُ العقلِ الفِکرُ وَ ثَمَرتُهُ السَّلَامَةُ.«غررالحکم، ح 3093»
امام علی - علیه السّلام - فرمود:
ریشة عقل، اندیشه است و ثمره اش سالم ماندن.
(از خطا، لغزش و گناه یا عذاب آخرت)
5. قال الامام علی - علیه السّلام - : فِکرُ الْمَرءِ مِرآةٌ تُریهِ حُسْنَ عَمَلِهِ مِنْ قُبْحِهِ.«غررالحکم، ح 6546»
امام علی - علیه السّلام - فرمود:
اندیشه آدمی آینه‌ای است که کردار نیک و بدش را به او نشان می‌دهد.
یکی از مبانی خداشناسی اسلامی، بازشناسی و تفکیک شناخت ذات خدا از شناخت اوصاف و افعال اوست.
شناخت ذات الهی برای هیچ موجود دیگری، از جمله انسان، ممکن نیست.
یک دلیل کوتاه و روشن این مدّعا آن است که ذات خداوند، نامحدود و غیرمتناهی است و دیگر موجودات، همگی محدود و متناهی‌اند و ناگفته پیداست که موجود محدود را راهی به سوی شناخت نامحدود نیست
و مبنای فلسفی این استدلال آن است که علم و شناخت همواره مستلزم نوعی احاطة عالم بر معلوم است
و از آن جا که احاطة موجود محدود بر ذات نامحدود ممکن نیست،
آگاهی موجود بر ذات نامحدود امکان ندارد؛
ادامه مطلب...
امیر المؤمنین - علیه السلام - می فرماید:
«معرفه النفس انفع المعارف»[1]
خودشناسی سودمندترین دانشهاست.
همچنین می فرماید:
«غایه المعرفه ان یعرف المرء نفسه»[2]
نهایت معرفت آن است که انسان خود را بشناسد.
و باز می فرماید: «نال الفوز الاکبر من ظفر بمعرفه النفس»[3]
کسی که به شناخت خود دست یابد
به بزرگترین رستگاری و پیروزی رسیده است.
آن حضرت در جایی دیگر می فرماید:
«افضل الحکمه معرفه الانسان نفسه»[4]
بزرگترین حکمت آن است که انسان خود را بشناسد.
نقطه مقابلِ خودشناسی، خود ناشناسی است که به عقیده امیر المؤمنین - علیه السلام - بالاترین و بزرگترین جهل است. چنانکه می فرماید: «اعظم الجهل جهل الانسان امر نفسه»[5]
بزرگترین نادانی خود ناشناسی انسان است.
و همچنین می فرماید: «کفی بالمرء جهلاً ان یجهل نفسه»[6]
در جهل انسان همین بس که خود را نشناسد.
[1] . شرح غررالحکم و دررالحکم (خوانساری)، ج6، ص148.
[2] . همان، ج4، ص272.
[3] . همان، ج6، ص 172.
[4] . همان، ج2، ص419.
[5] . همان، ج2، ص 387.
[6] . همان، ج4، ص 575.